Heeft het zin om je uit te spreken in een groep als dat toch niets aan de situatie verandert?
Heeft het zin om daarvoor het risico te nemen dat je afkeuring ten deel valt of dat je buitenstaander wordt? Kun je lid zijn van een team, organisatie, vereniging of familie zonder delen van jezelf op te geven?
In dit blog mijmer ik over deze vragen aan de hand van enkele persoonlijke groepservaringen.
Conformeren of rebelleren?
In hoeverre kun je als individu écht zijn in een groep? En met echt bedoel ik: oprecht ten aanzien van jezelf, je eigen innerlijk, wie jij bent. Of zijn er uiteindelijk maar twee opties: conformeren of rebelleren?
Voor het corona tijdperk danste ik wekelijks in een groep. Ik vind het heerlijk om te dansen: de ene keer wild dan weer stil en ingetogen, met iemand samen of in mijn eentje.
Toen we echter in een half jaar tijd voor de negenentwintigste keer op hetzelfde muzieknummer danste, vroeg ik de docent of hij niet eens wat eigentijds op kon zetten. Met de nieuwst hit van Snelle kon je bijvoorbeeld ook goed starten.
De docent legde uit dat alle muziek voor biodanza speciaal geselecteerd wordt door een paar mensen in Latijns-Amerika. Biodanza is in Chili ontwikkeld. Een groepje mensen bepaalt welke muziek je gezondheid stimuleert en daarom geschikt is voor specifieke emoties en bewegingen. ‘Bij mijn weten heb ik nog nooit muziek uit Noorwegen, Rusland of China gehoord’ protesteer ik. ‘Is die muziek dan ongezond? Volgens mij draaien ze in Latijns-Amerika nooit Nederlandse muziek. Maar wij wel altijd Spaanse!’
Voor of tegen
Ik voel ergernis opkomen over zoveel idioterie. Het is hoorbaar in mijn stem. ‘Bios’ betekent toch leven’, vervolg ik uitdagend, ‘het doel is nota bene vitaliteit en vreugde stimuleren. Daar hoort dan toch álle muziek bij.’ Ik zie een een deelnemer lichtjes knikken. De overige kijken naar de vloer. Ze hopen waarschijnlijk dat deze dialoog niet te lang gaat duren. Daar komen ze niet voor. Ik besef dat ik moet stoppen met mijn gedrag. Ik weet dat ik anders mensen tegen me in het harnas zal jagen. Ze zullen zich irriteren en me als rebel beschouwen. Als iemand die tegen is. Tegen hoe het gaat. Tegen autoriteit. Maar ik ben niet ergens tegen. Ik ben ergens voor. Vóór muziek die ik leuk vind. Vóór nieuwe klanken, een ander geluid. Vóór speels, anders en variatie.
Ik realiseer me dat ik groepslidmaatschap vaak beschouw als een heen en weer gaan tussen twee uitersten. Tussen aan de ene kant rebelleren of protesteren en aan de andere kant conformeren. Als ik in de groep mijn ongenoegen ergens over uit, rebelleer ik. En als het vervolgens niet verandert, wat negen van de tien keer zo is, moet ik me noodgedwongen conformeren. Ergens voelt dat dan als een nederlaag. Ik protesteer maar doe vervolgens gewoon wat wordt verwacht. Net als vroeger thuis. Ik smeet met deuren en maakte ruzie om te laten blijken dat ik het oneens was met de tijd waarop ik thuis moest zijn en toch kwam ik om 12 uur naar huis.
Spijt
Waar mensen het vaakst spijt van hebben op hun sterfbed is dat ze hun leven teveel hebben geleefd naar verwachtingen van anderen en te weinig zoals ze zelf voor ogen hadden. Blijkbaar is het helemaal niet makkelijk om jezelf te zijn in relaties tot anderen en je eigen leven vorm te geven. Vermoedelijk is spijt beter te verdragen dan het risico op afkeuring en uitsluiting.
Maar wat moet je ook? Wat kun je in je eentje tegen een systeem beginnen? Om toegelaten te worden tot een specifieke beroepsverenging moet ik een opleiding volgen die voldoet aan Plato kwaliteitsnormen. Die normen zijn bedacht door een groepje mensen. Het is lang geleden dat ik een opleiding heb gevolgd waarin zo weinig motivatie en inspiratie was, vol leerstof die grotendeels irrelevant is voor onze dagelijkse praktijk. Het moet dus we doen het maar. Het belangrijkste doel van cursisten is dan ook: de toets halen zodat je er vanaf bent. Zo wordt de kwaliteit van professionals in de geestelijke gezondheidszorg gewaarborgd.
’Je hoeft het toch niet te doen’. Dat is vaak het antwoord van de meerderheid van de groep aan degene die de minderheid vormt. Van degenen die de regels bepalen aan degenen die ze moeten volgen. Als je niet mee wilt doen, dan ga je toch lekker weg. Dan doe je toch lekker niet mee. Eigen keuze.
Deep Democracy
Meestal doen groepen geen Deep Democracy om de wijsheid van de minderheid mee te nemen bij besluitvorming. De besluiten zijn ooit al genomen. Heeft het zin om je uit te spreken in een groep of systeem als er niets verandert behalve misschien je positie in de groep?
Als antwoord op die vraag sluit ik af met een fragment tekst van Babs Gons, schrijver en spoken-word artiest. Haar teksten zijn een aanmoediging om dat wat er in jou persoonlijk leeft te laten horen en stem te geven. ‘Doe het toch maar’ is de titel van haar bundel vol met zinnen die in je hart en hoofd iets veranderen en blijven nagalmen. Zoals die woorden: doe het toch maar.
Doe het toch maar II – Babs Gons
doe het toch maar
zeg dat maar tegen jezelf op die momenten
dat je niet weet waar je het voor doet
waarom je telkens weer uit protest de straat op gaat
je keer op keer het gesprek aangaat
je wilt mengen in het debat
om het te benoemen
aan te kaarten
te strijden
doe het toch maar
zeg dat maar tegen jezelf als je ziet hoe de
grapjes, het wegwuiven
de spottende blikken, beledigingen
hun sporen achterlaten op je ziel
(…)
doe het toch maar
ook op die momenten
dat je denkt dat
niemand je ziet
blijf het doen
roer je
kom opdagen
maak een vuist
laat je horen
vertel ze
vertel de verhalen
iemand zal luisteren
iemand zal je begrijpen
doe het toch maar
blijf herhalen
wat je gisteren zei
zeg het vandaag weer
en morgen ook
doe het toch maar
ook al moet je honderd keer
de straat opgaan
microfoons pakken
aanschuiven aan tafels
steeds opnieuw beginnen
uitleggen wat zo helder lijkt
doe het toch maar
want je weet ook
dat er anders
nooit iets zal veranderen
dat dit de enige manier is om
op een dag wakker te worden
en te ontdekken
dat de wereld beter past om jouw lichaam.
Homepage – Babs Gons
Kijk voor meer inspiratie ook eens in de webshop!
